Op 10 december vieren we de verjaardag van een van de belangrijkste mondiale verbintenissen: de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties kondigde die op 10 december 1948 af.
Dit document met een "gemeenschappelijk ideaal dat door alle volkeren en naties moet worden nagestreefd", vormt een fundamenteel een wereldwijd richtsnoer voor internationale, nationale en lokale wetgeving en beleidsmaatregelen, en is ook een van de pijlers van de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling.
Onze essentials in ons dagelijks leven
De campagne 2025 van de Verenigde Naties, met als thema "Mensenrechten in ons dagelijks leven", wil laten zien hoe de mensenrechten ons dagelijks leven vormgeven, vaak zonder dat we ons daarvan bewust zijn. De mensenrechten worden te vaak als vanzelfsprekend beschouwd of als abstracte ideeën gezien, maar zijn in werkelijkheid essentieel in ons dagelijks leven, of beter gezegd: we zouden er allemaal elke dag op moeten kunnen rekenen, overal ter wereld.
De campagne benadrukt dat de mensenrechten positief, essentieel en toegankelijk zijn. Ze bevestigt opnieuw dat elk artikel van de verklaring, alsook de kernwaarden ervan relevant zijn: gelijkheid, rechtvaardigheid, vrijheid en waardigheid. Door de kloof tussen de mensenrechtenbeginselen en de dagelijkse ervaringen te overbruggen, wil ze het bewustzijn vergroten en collectieve actie aanmoedigen.
Onze rechten verbinden ons allemaal. Net als water dat de wortels van een boom voedt, zijn ze essentieel voor onze gemeenschappelijke menselijkheid. Want wanneer een wortel geen water krijgt, lijdt de hele boom daaronder.
Een gedeelde verantwoordelijkheid
In 2025 werden de fundamenten van de mensenrechten op de proef gesteld. Zoals Volker Türk, de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor de Mensenrechten, bij de lancering van de campagne benadrukte: "De ongelijkheid neemt toe, conflicten woeden voort, de klimaatcrisis wordt steeds nijpender en sommigen creëren of vergroten de verdeeldheid binnen samenlevingen en tussen landen. Maar we mogen niet opgeven."
Mensenrechten zijn een gedeelde verantwoordelijkheid, die niet alleen wordt ondersteund door wetten en beleid, maar ook door de keuzes die we dagelijks maken en de acties die we ondernemen. Volker Türk benadrukt de blijvende waarde van de mensenrechten in een context van toenemende onzekerheid en roept op tot verantwoordelijkheid.
"We hebben meer solidariteit en meer mensenrechten nodig om de huidige uitdagingen het hoofd te bieden. Het is van cruciaal belang dat we onze fundamentele rechten blijven verdedigen", voegde hij eraan toe.
Het is aan ons allemaal om de mensenrechten te beschermen, door inzet te tonen en elkaar te inspireren, van de rechtbanken tot op straat en tot aan de stembussen... Ieder van jullie heeft de macht om verandering teweeg te brengen.
Een instrument om het respecteren van de mensenrechten te promoten
Mensenrechten staan centraal in de drie dimensies van duurzame ontwikkeling (sociaal, economisch, ecologisch). Ze maken deel uit van de fundamentele principes van ons land, dat zich er met name toe heeft verbonden de "Richtsnoeren inzake ondernemingen en mensenrechten" ten uitvoer te leggen via een beleid van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Het FIDO, dat de federale overheid ondersteunt bij de uitvoering van haar beleid inzake duurzame ontwikkeling, heeft verschillende instrumenten ontwikkeld om bedrijven en organisaties te helpen de eerbiediging van de mensenrechten te verankeren in hun manier van denken en werken.
Een van deze instrumenten, de "Human Rights for Business and organisations"-toolbox, is een praktische gids die bedrijven ondersteunt bij het respecteren van mensenrechten in hun activiteiten.
Een volledig nieuwe versie van de toolbox is vanaf begin 2026 beschikbaar: de inhoud werd geactualiseerd, de vorm vernieuwd en de structuur vereenvoudigd om de toegankelijkheid voor Belgische bedrijven te verbeteren. De toolbox zal verbeterde richtlijnen en instrumenten bevatten om de verantwoordelijkheid van bedrijven en de naleving van internationale mensenrechtennormen verder te bevorderen. We houden u uiteraard op de hoogte zodra de toolbox beschikbaar is.https://www.ohchr.org/en/stories/2025/11/human-rights-day-2025-our-everyday-essentials
Mensenrechtenpeiling 2025 van het FIRM
Het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens (FIRM) heeft ter gelegenheid van deze internationale dag van de mensenrechten een opiniepeiling gehouden. Daaruit blijkt dat Belgen hun rechten kennen, maar zich zorgen maken over hun recht op een voldoende levensstandaard. «Heel wat Belgen zijn bezorgd over zaken zoals een dak boven je hoofd, gezond en veilig eten of betaalbare medicijnen. 36% koos een behoorlijke levensstandaard als het belangrijkste mensenrecht, waarmee het enkel het recht op gezondheidszorg (46%) voor zich moet laten», verduidelijkt Martien Schotsmans, directeur van het FIRM.
